De hamster in je brein
Onze hersens hebben invloed op ons gewicht. Zij sturen en bewaken de energiebalans in ons lichaam. Door grip te krijgen op het samenspel van onze hersenen, lukt het om duurzaam op gewicht te komen en te blijven. ‘De hamster’ in ons brein staat voor het kleine, maar belangrijke en oeroude deel van onze hersenen: de hypothalamus. De hypothalamus is een piepklein hersengebiedje, ter grootte van een suikerklontje. Het is dan weliswaar klein in omvang – minder dan 1 procent van het totale hersenvolume – maar het heeft een enorme kracht.
De hypothalamus regelt alles om jou in leven te houden; hij regelt je lichaamstemperatuur, de voortplanting, bijsturing van je hartslag en ademhaling, het honger- en dorstgevoel en het dag- en nachtritme. Deze processen zijn geautomatiseerd en gaan vaak buiten je eigen bewustzijn om. Een andere belangrijke functie is het in de gaten houden van de voedselvoorziening, zowel in het lijf – bijvoorbeeld in de vorm van vetweefsel- als daarbuiten, als er gejaagd en verzameld moet worden. Die taak neemt de hypothalamus bloedserieus, wat ertoe leidt dat er stress in het gebied ontstaat als er plotseling minder voedsel het lichaam binnenkomt, of dat nou vrijwillig is bij diëten, of onvrijwillig in een ijstijd. ‘De hamster’ is daarom een van de belangrijkste redenen dat het volgen van crashdieten, oftewel veel afvallen in korte tijd, per definitie tot mislukken gedoemd is. Waarom? Omdat hij je, ondanks al zijn goede en noodzakelijke eigenschappen, op dit punt zal gaan tegenwerken.
Er zijn nog 2 andere gebieden in je hersens die zich bezighouden met je gewicht. Toen je besloot om af te vallen heb je nagedacht en een besluit genomen, dat deed je met je prefrontale cortex: de ‘beslisser’ in je brein. De cortex – en daardoor jijzelf – wordt echter weer beïnvloed door het limbisch systeem: ‘de lobbyist’. Deze lobbyist kan je steunen in je proces van afvallen, door je een goed gevoel te geven als je wat kilo’s kwijt bent geraakt of als je de verleiding om een broodje kroket te eten, hebt weerstaan. Verwacht niet altijd steun van het limbisch systeem. Dit kan je ook, ter ondersteuning van je hypothalamus, een goed gevoel als je dat broodje kroket juist wel hebt gegeten. Een goed gevoel hoeft dus niet altijd hetzelfde te zijn als een goede beslissing. Dit is het spel tussen de hersengebieden.
De hypothalamus is naast al zijn processen betrokken bij het beschermen van het lichaam tegen grote schommelingen. Dit noemen we homeostase. Een lichaam houdt er als organisme namelijk niet van om te snel te veranderen. Veel processen en organen zijn er dus op ingesteld om schommelingen zo klein mogelijk te houden.
Bron: De hamster in de brein van Dr. Felix Kreier en Dr. Maarten Biezeveld
Dit boek is een aanrader om eens te lezen!